نقد فیلم بیچارگان (Poor Things)؛ بیگانه با سینما، خالی از فرم و حس

خلاصه فیلم بیچارگان؛ خطر اسپویل فیلم

در شهر لندن، یک دانشجوی پزشکی به ‌نام مکس مک‌کندلس، دستیار استاد جراح خود (گادوین بکستر) می‌شود. مکس به خانۀ او می‌رود و رفتار کودکانۀ دخترخوانده گادوین (بلا) باعث می‌شود که عاشق بلا شود. گادوین به او توضیح می‌دهد که بلا باردار بود و با پریدن از بالای پل خودکشی کرد. او مغز این زن را با مغز جنین متولدنشده‌اش جایگزین می‌کند و رفتارهای کودکانه بلا نتیجۀ این عمل است و … . با این مقدمه از معرفی فیلم بیچارگان، نقد این فیلم را تقدیم شما می‌کنیم.

اما استون در نقش بلا باکستر در فیلم «بیچارگان»

جوایز و نامزدی‌های فیلم بیچارگان

ـ برندۀ جایزه اسکار بهترین بازیگر زن برای اما استون در سال 2024

ـ برنده جایزه اسکار بهترین طراحی صحنه در سال 2024

ـ برنده جایزه اسکار بهترین چهره‌پردازی و آرایش مو در سال 2024

ـ برنده جایزه اسکار بهترین طراحی لباس در سال 2024

سکانس جراحی پیوند مغز مادر و فرزند در فیلم بیچارگان

لانتیموس؛ بی‌تکنیک و همچنان غرق در فلسفه‌بافی

در نقد فیلم بیچارگان لانتیموس باید بگویم که متأسفانه او مانند سایر فیلم‌های قبلی خود چنان غرق در فلسفه‌بافی‌های ساده و پیش‌پاافتاده می‌شود که کاملاً سینما را فراموش می‌کند. کارگردانی که در آثار گذشتۀ خود، علی‌الخصوص در دو فیلم «کشتن یک گوزن مقدس» و «خرچنگ»، ثابت کرده است که اصول اولیۀ تکنیک در سینما را نمی‌داند، در بسیاری از پلان‌های این فیلم با یک تصویربرداری شبیه چشمی‌های روی در بیننده را خسته و گیج می‌کند. استفاده از تکنیک‌های خاص و جدید در فیلم‌برداری به‌هیچ‌وجه ایرادی ندارد؛ به شرط اینکه کارگردان اصول اولیه و پایه‌ای تکنیک تصویربرداری را بلد باشد و نوآوری او در این زمینه از پس همین اصول و در راستای فرم اثر شکل بگیرد.

در ادامۀ نقد فیلم بیچارگان Poor Things بررسی می‌کنیم که این مشکل در موسیقی متن فیلم نیز به شکل عیان‌تری قابل‌مشاهده است. حتی مخاطبانی که کوچک‌ترین سررشته‌ای از موسیقی ندارند متوجه صدای گوش‌خراش آن در طول فیلم می‌شوند. کارگردان به‌قدری در محتواسازی (بخوانید محتوابافی) اثر خود گم شده است که تمامی چهارچوب‌های هنری را می‌شکند و تصویری می‌سازد که هیچ شباهتی به فیلم سینمایی ندارد. موسیقی‌ فیلم نه‌تنها هیچ حس و احساسی را در مخاطب برنمی‌انگیزاند، بلکه او را به فکر نیز فرونمی‌برد.

در سایت اهل سینما بخوانید: نقد فیلم شمال از شمال غربی

پوشش کاراکترهای فیلم بیچارگان که نشان از جهان فانتزی فیلم دارد

فیلم‌نامه ضعیف و داستان‌پردازی بد

علی‌رغم پیچیدگی‌های ظاهری، این فیلم هم مانند سایر آثار قبلی لانتیموس فیلم‌نامۀ به‌شدت ساده و ضعیفی دارد. لانتیموس مسائل پیش‌پاافتادۀ اجتماعی و موضوعات ساده فلسفی را در قاب تصویری‌ بیان می‌کند که به‌هیچ‌‌وجه سینما نیست. اما مشکل اصلی اینجاست که در بیان همین مسائل ساده هم نمی‌تواند ایده‌هایش را به‌درستی روایت کند. لانتیموس با چینش میزانسن‌ها و تصاویر عجیب‌وغریب خیال می‌کند که اثرش پیچیدگی دارد اما نقد فیلم بیچارگان نشان می‌دهد که به‌هیچ‌عنوان این‌گونه نیست.

در سایت اهل سینما بخوانید: نقد فیلم مثلث غم

ویلیام دافو (در نقش گادوین بکستر) و رامی یوسف (در نقش مک‌کندلس) در پلانی از فیلم بیچارگان

صحنه‌های اروتیک؛ بلای جان بیچارگان

از سایر معایبی که می‌توان در نقد فیلم بیچارگان به آن اشاره کرد، نشان دادن بیش‌ازحد صحنه‌های اروتیک است که فیلم را از مسیر اصلی خود (اگر مسیری وجود داشته باشد) خارج و آن را تبدیل به یک اثر پورنوگرافی می‌کند. وقتی کارگردان روی مسئله‌ای (در اینجا سکس افسارگسیخته) بیش‌ازحد تأکید می‌کند، ناخودآگاه خود را بروز می‌دهد و به ما می‌فهماند که به این موضوع علاقه‌مند است؛ بنابراین برداشت محتوایی از این صحنه‌ها مفهوم‌سازی خارج از اثر محسوب می‌شود که هیچ ارتباطی با فیلم پیدا نمی‌کند. نشان دادن صحنه‌های معاشقه در سینما (به‌طور کلی در هنر) هیچ ایرادی ندارد؛ به‌شرط آنکه در راستای فرم اثر باشد، اما نقد فیلم بیچارگان 2023 نشان می‌دهد که فرمی شکل نمی‌گیرد.

به‌عنوان مثال، در فیلم «هفت» ساخته دیوید فینچر شاهد رابطه عاشقانه کاراکتر پلیس (با بازی برد پیت) و همسرش در همان سکانس ابتدایی هستیم. کارگردان از این موضوع استفاده می‌کند و سکانس نهایی فیلم را که در آن شخصیت پلیس از مرگ همسرش شوکه می‌شود برای مخاطب معنادار می‌کند.

در سایت اهل سینما بخوانید: بهترین فیلم های ترسناک

مارک روفالو در نقش دونکان در پلانی از فیلم

بازی خوب اما استون در میان شخصیت‌پردازی ضعیف کاراکترها

از معدود نکات مثبت (شاید تنها نکتۀ مثبت) که در نقد فیلم بیچارگان می‌توان به آن اشاره کرد، بازی خوب اما استون است که دور از انتظار نیست. استون بازی‌های خوب بسیاری (علی‌الخصوص در فیلم لالالند) در کارنامه بازیگری خود دارد. در این فیلم نیز علی‌رغم اینکه با یک کاراکتر توهمی (بلا باکستر) سروکار داریم (نه خیالین) که مخلوق ذهن لانتیموس است، اما بازی خوب استون تا حدودی این شخصیت را برای مخاطب باورپذیر می‌کند و سرنوشت او را برای بیننده مهم جلوه می‌دهد. البته این اهمیت هرگز به معنای همذات‌پنداری مخاطب با کاراکتر اصلی نیست؛ چراکه تحلیل فیلم بیچارگان نشان می‌دهد فیلم‌نامه و داستان به‌قدری ضعیف است که هرگز اجازۀ چنین کاری را نمی‌دهد.

در ادامۀ نقد و بررسی فیلم باید بگوییم که سایر بازیگران سرشناس این فیلم از جمله مارک روفالو (در نقش دونکان)، ویلیام دافو (در نقش گادوین) و رامی یوسف (در نقش مک‌کندلس) هرگز نتوانستند از پس شخصیت‌پردازی ضعیف کاراکترهای خودشان بربیایند و بازی‌شان تحت‌تأثیر همین موضوع بسیار ضعیف و تصنعی جلوه می‌کند.

نقد و بررسی فیلم بیچارگان نشان می‌دهد خدایی که لانتیموس در این فیلم خلق می‌کند از خیلی جهات شبیه خدای فیلم مادر اثر دارن آرنوفسکی است. این دو خدا فقط خلق می‌کنند و عملاً مابقی ویژگی آن‌ها انفعال محض است. این دو خدا را مقایسه کنید با خدای فیلم «ترومن شو» که در آنجا اد هریس کاراکتر یک خدای کنش‌مند را به نمایش می‌گذارد. خدایی که هم لطفش مشخص بود و هم خشمش و اجازه سوءاستفاده به کسی را نمی‌داد. حد مجازات را رعایت می‌کرد و از همه مهم‌تر منطقش مشخص بود و این منطق حتی در دیالوگ‌هایش نیز موج می‌زد.

اما خدای «بیچارگان» هیچ‌کدام از این خصوصیات را ندارد و تنها به خلق کردن‌های عجیب‌وغریب و بی‌منطق با پیوند زدن موجودات مختلف به یکدیگر مشغول است. خشم و محبتش هم به‌شدت تصنعی و پیش‌پاافتاده است.

آزمایشگاه گادوین که در آن با پیوند زدن موجودات مختلف به یکدیگر موجود جدیدی خلق می‌شود.

آیا انسانیت در لانتیموس زنده می‌شود؟

«انسانیت» واژه‌ای است که در آثار لانتیموس هیچ معنایی ندارد. در فیلم «کشتن یک گوزن مقدس» این واژه در بین اعضای خانواده هم رنگ می‌بازد و با مادری طرفیم که برای نجات جان خود حاضر است فرزندانش را قربانی کند. ساختن چنین فیلم‌هایی که نه‌تنها حس عمیق انسانی را برانگیخته نمی‌کند، بلکه احساس انزجار را در بیننده تقویت می‌کند، در ناخودآگاه مخاطب تأثیر می‌گذارد و او را به سمت‌و‌سویی می‌کشد که بسیار خطرناک است.

نقد فیلم سینمایی بیچارگان نشان می‌دهد لانتیموس تا حدودی کاراکتر اصلی خود را انسانی کرده است و همین موضوع باعث می‌شود این فیلم نسبت‌به آثار گذشتۀ کارگردان قابل‌دفاع‌تر باشد. بلا باکستر ابتدا از طریق جهان‌گردی و معاشرت با مردم و سپس با مطالعۀ کتاب پروسۀ رسیدن به دانایی را آغاز کرد و همین امر باعث شد انسانیت در او شکل بگیرد. هرچند این انسانیت بسیار شعاری و تصنعی ساخته شده اما برای چنین کارگردانی قابل‌قبول است.

جهان‌گردی؛ شروع پروسه رسیدن به آگاهی شخصیت بلا باکستر

بیچارگان؛ فیلمی که با تمام نقاط ضعفش امیدوارکننده است

در نقد فیلم Poor Things بررسی کردیم که مانند سایر آثار گذشته لانتیموس تکنیک‌های سینمایی رعایت نمی‌شود. کارگردان همچنان فاقد ایده است و همین فقدان را هم بیان نمی‌کند. فرم اثر برای لانتیموس همچنان ناشناخته، فیلم‌نامه ضعیف و داستان‌پردازی فاجعه است. صحنه‌های بی‌شمار اروتیک نیز این فیلم را به یک اثر پورنوگرافی تبدیل می‌کند. با وجود استفاده از بازیگران سرشناس، شخصیت‌پردازی ضعیف اجازۀ کوچک‌ترین هنرنمایی‌ای به آن‌ها نمی‌دهد؛ اما در این بین اما استون استثنا است. نکته‌ای که در نقد فیلم بیچارگان به آن اشاره شد و باعث می‌شود تا حدودی بتوان به لانتیموس امیدوار ماند، انسانیت شعاری‌ای است که در این فیلم نسبت‌به آثار گذشتۀ این کارگردان به چشم می‌خورد.

برای آشنایی بیشتر با فیلم‌های مهم تاریخ سینما، شما علاقه‌مندان به فیلم‌های فانتزی یا سایر ژانرها را به دنبال کردن و خواندن مقالات و نقدهای موجود در این سایت دعوت می‌کنیم. همراهی شما باعث دلخوشی ماست.