نقد فیلم هری پاتر، اسطوره‌ها در ارتش دامبلدور

خلاصه فیلم هری پاتر؛ خطر اسپویل فیلم

هری پاتر پسری است که پدر و مادرش در نبرد با ولدرمورت، قدرتمندترین جادوگر سیاه، کشته می‌شوند و او از آن شب شوم جان سالم به‌در می‌برد. حالا هری به سنی رسیده که به مدرسۀ جادوگری هاگوارتز دعوت شده است. تمام جادوگران چشم امیدشان به هری پاتر است تا بتواند روزی در برابر ولدرمورت مقاومت کند… .

جوایز و نامزدی‌های فیلم تماشایی و فانتزی هری پاتر

جوایز و نامزدی‌های فیلم هری‌پاتر و سنگ جادو:

ـ برندهٔ جایزه بهترین فیلم خانوادگی در مراسم جوایز گزینش منتقدان فیلم

ـ نامزد جایزهٔ بهترین بازیگر کودک در مراسم جوایز گزینش منتقدان فیلم برای «دنیل ردکلیف»

ـ کاندید شدن در سه بخش هفتادوچهارمین دورۀ جوایز اسکار در رشته‌های بهترین موسیقی فیلم، بهترین طراحی لباس و بهترین طراحی صحنه

ـ نامزد دریافت جایزه به‌عنوان ۱۰۰ موسیقی متن برتر تاریخ سینما از طرف بنیاد فیلم آمریکا در سال ۲۰۰۵

جوایز و نامزدی‌های فیلم هری پاتر و زندان آزکابان:

ـ کاندید شدن در دو بخش هفتادوهفتمین دورۀ جوایز اسکار در رشته‌های بهترین موسیقی فیلم و بهترین جلوه‌های ویژه

چهار نماد، چهار نشانه، چهار جهان جادوگری

در جهان ما همه چیز با نماد و نشانه همراه است. اگر به اطرافتان توجه کنید نشانه‌های بسیار زیادی را خواهید دید که از سالیان بسیار دور با ما همراه بوده‌اند. هریک از این نشانه‌ها مفاهیم خاصی را دارند که در میان‌ آن‌ها، برخی با قدرت و نیروی جادویی دیده می‌شوند. به این نماد و نشانه‌ها که با نیروهای ویژه‌ای همراه هستند؛ توتم می‌گویند.

در ابتدا باید دربارۀ مفهوم توتم با شما صحبت کنیم تا با مشخص‌ترین نشانه مجموعه فیلم‌های هری پاتر ارتباط برقرار کنید و بفهمید که چرا طرح و نقش پرچم‌ها اهمیت دارند. بدون‌شک تا‌به‌حال نام زیگموند فروید را شنیده‌اید. نظریه‌پرداز، روانکاو و روان‌شناسی که پایه و مبنای پژوهش‌های بسیار ارزشمندش را روی اساطیر، روابط و نیازهای اولیۀ بشر گذاشته است. فریود در کتاب بسیار معروفش به نام «توتم و تابو» شرح مفصلی دربارۀ توتم و اهمیت آن برا یان می‌کند.

به طور کلی و با توجه به نظریات فروید، توتم روح مقدس و نیرویی فراتر از توان ادراک یا دیدار بشر است و می‌تواند خیر یا شر باشد. برای مثال به نقش شیر، عقاب، گورکن و مار روی پرچم‌های چهار گروه جادوگران هاگوارتز توجه کنید؛ هر‌یک از این حیوانات توتم ویژۀ همان گروه شناخته می‌شوند.

در سایت اهل سینما بخوانید: نقد فیلم بیچارگان

طرح پرچم چهار گروه جادوگران هاگوارتز

توتم برای آن گروه نیروی خیر و حمایت‌کننده دارد؛ در‌حالی‌که برای گروه‌های دیگر نیروی مقابله‌گر و شر محسوب می‌شود و به‌نوعی سپر دفاعی برای اعضای هر گروه به‌حساب می‌آید. در دوران باستان توتم‌ها، حیوان، گیاه، یکی از عناصر طبیعی یا موجود افسانه‌ای بودند که از یک قبیله حمایت می‌کردند. کشتن یا نابود کردن توتم عقوبت بسیاری به‌همراه داشت و گاهی باعث مرگ‌و‌میر و ویرانی می‌شد.

اگر به نقش مار گروه اسلیدرین دقت کنید، راحت‌تر ارتباط توتم با اسطوره و سینما را درک می‌کنید. علاوه‌بر ‌اینکه نقش این حیوان روی پرچم این گروه دیده می‌شود، در تمام قسمت‌های بعدی فیلم هری پاتر خواهید دید که آسیب رسیدن به مار تا چه اندازه از قدرت ولدرمورت می‌کاهد. البته در اینجا به دلیل اینکه مار نمادی از شر است، زخمی کردن یا کشتن آن هری پاتر و دوستانش را دچار مرگ نمی‌کند، اما بدون‌شک خشم ولدرمورت را برای انتقام گرفتن بیش‌از‌پیش می‌کند.

هری پاتر و جغدی که هاگرید به او هدیه داد

نقد فیلم هری پاتر و سنگ جادو، افسانه حیوانات و نقش آن‌ها در باور مردم

همۀ ما داستان‌های بسیاری دربارۀ حیوانات مقدس و جادویی در باورهای ایران باستان شنیده‌ایم. برای مثال می‌گویند جغدها پرندگانی شومی هستند یا لک‌لک‌ها خیر و برکت را برای مردمان به‌همراه دارند؛ اما باید بدانید همۀ این روایت‌ها افسانه نیستند و بخش فراوانی از آن‌ها از یک مجموعه باور و اتفاق‌هایی که برای گذشتگان ما افتاده باقی مانده است.

جغدها در گذشته موجودات خردمندی شناخته می‌شدند که دور از هیاهوی جهان در خرابه‌ها لانه داشتند و همواره هوشیار بودند. این‌که مردم امروز جغدهارا شوم می‌پندارند شاید به خاطر این است که گمان می‌کنند حضور جغدها باعث ویرانی می‌شود. آن‌ها نمی‌دانند این پرندگان با خواست خود و برای گرفتن آرامش به آنجا می‌رفتند.

در نقد و بررسی فیلم هری پاتر ما به شما می‌گوییم که جغدها چه نقش مهمی دارند. این حیوانات پیغام‌رسان‌های قابل‌اعتمادی بودند که هیچ‌وقت صاحبان خود را تنها نمی‌گذاشتند. جغد معروف هری پاتر که «هدویک» نام دارد و از همان نخستین قسمت این مجموعه با آن آشنا می‌شویم، بارها حمایت خود را از هری پاتر نشان داده است. برای مثال بارزترین نمونه آن را می‌توانید در فیلم هری پاتر و شاهزاده دورگه ببینید که چطور هدویک جان خود را برای نجات هری پاتر به‌خطر می‌اندازد. در ادامه به چند حیوان مهم دیگر که در باورهای مردم از قدیم تا به امروز نقش دارند می‌پردازیم.

در سایت اهل سینما بخوانید: نقد فیلم شمال از شمال غربی

گوزن؛ سپر دفاعی هری پاتر

گوزن مقدس؛ سپر دفاعی هری پاتر

در بررسی فیلم هری پاتر می‌بینیم که هری، سپر دفاعی خودش را گوزن معرفی می‌کند. گوزن حیوانی است که شاخ‌هایش را به‌مثابۀ رویش زندگی و پیکرش را جهانی آباد می‌شناسند؛ همچنین در بسیاری از داستان‌های گذشته ملت‌های مختلف نمادی از زندگی و آزادگی است.

معروف‌ترین جایی که ما با روایت گوزن مقدس رو‌به‌رو می‌شویم، داستان کشته شدن گوزن مقدس الهۀ آرتمیس به دست آگاممنون، سردار سپاه یونانیان در جنگ تروا است. داستانی بسیار زیبا اما غم‌انگیز که اگر مایل هستید از عقوبت کشتن گوزن مقدس آگاه شوید، شما را به خواندن نقد فیلم تروی دعوت می‌کنیم.

نکته جالب اینجاست که تمام علاقه‌مندان به سری فیلم‌های سینمایی هری پاتر تا پیش از دیدن قسمت ششم آن (هری پاتر و شاهزاده‌ دورگه) گمان می‌کردند آهویی که همواره هری را نجات می‌دهد و همراه اوست سپری دفاعی مادرش لیلی است.

اگر هنوز قسمت ششم هری پاتر را ندیده‌اید باید به شما بگوییم که قرار است با این اتفاق حیرت‌انگیز مواجه شوید! در نقد فیلم هری پاتر و شاهزاده دو رگه متوجه خواهید شد که این پرفسور اسنیپ است که به‌خاطر عشقش به لیلی، همواره سپر دفاعی آهو را برای محافظت از هری پاتر تشکیل می‌دهد و از او مراقبت می‌کند!

ماری که همیشه همراه لورد ولدرمورت است

نقد فیلم هری پاتر و یادگاران مرگ؛ مارها نمادی از مرگ و زندگی جاودان

بدون‌شک مارها بیش‌ترین نقش را میان حیوانات در روایت‌های اساطیری و باستانی دارند. بیایید پیش از بررسی نقش مار در داستان فیلم هری پاتر به اولین اسطورۀ مکتوب جهان در بین‌النهرین یعنی «گیل ‌گمش» نگاهی بیندازیم. گیل گمش پادشاه بی‌همتای شهر اوروک است؛ او هیچ هم‌آوردی ندارد و همتایی برای مقابله با او نیست. سرانجام خدایان تصمیم به خلق انکیدو، همتایی همسان برای گیل گمش می‌گیرند تا او را آزمایش کنند. ماجرا از هزار پیچ‌وتاب عبور می‌کند تا در‌نهایت گیل گمش، که پس از مرگ انکیدو در پی جاودانگی است، در غفلتی ناخواسته گیاه بی‌مرگی را از دست می‌دهد و ماری آن را می‌رباید و جاودان می‌شود.

از سوی دیگر برای تحلیل فیلم هری پاتر باید بدانید در اساطیر یونان باستان، زئوس که قصد مجازات مخلوقات محبوب پرومتئوس یعنی انسان‌ها را دارد، تصمیم می‌گیرد آن‌ها را جاودان کند و درد و رنجی ابدی به انسان‌ها بدهد. او کوزه‌هایی از اکسیر جاودانگی را بر پشت خری می‌گذارد و آن را هدیه‌ای از سمت خدایان معرفی می‌کند. سپس به مردی می‌سپارد که آن را به مردم بدهد، اما در میان راه، خر برای نوشیدن آب به چشمه‌ای می‌رود که صاحبش یک مار است. خر در عوض نوشیدن آب هر چیزی را که در کوزه دارد به مار می‌دهد. پس از این ماجرا مارها جاودان می‌شوند. پوست‌اندازی مارها نیز نمادی از تولد و زندگی دوباره آن‌ها محسوب می‌شود.

اما از سوی دیگر در اساطیر اسکاندیناوی مار حیوانی است که زهری بسیار مرگ‌آور دارد. در این روایت برای مجازات فلوکی یکی از قهرمانان عصر وایکینگ‌ها او را در غاری به بند می‌کشند و ماری کشنده بالای سرش حضور دارد که اگر قطره‌ای از زهرش بر تن هرکس بریزد، در دم می‌میرد. فلوکی نیز مجبور است با هر رنجی که شده بی‌حرکت باقی بماند تا مبادا مار او را نیش بزند!

در اساطیر ایران مارها با جایگاه موجوداتی که آنان را خرسفتران می‌نامند ظاهر می‌شوند. خرسفتران، موجودات اهریمنی هستند که برای نابودی و مرگ به‌دست اهرمن جان گرفته‌اند. برای مثال میترا، خدای مقدس ایرانیان باستان، هنگامی مجبور به کشتن گاو مقدس می‌شود که مار، گاو را نیش زده است. ماجرای دقیق این اسطوره را در نقد فیلم الکساندر برای شما شرح داده‌ایم.

در جای دیگر می‌بینیم که آفریدون یا همان فریدون وظیفه دارد تخت شاهی ایران ارا ز دست ضحاک، که دو مار از بوسه اهریمن بر شانه‌اش روییده‌اند، برهاند. علاوه‌بر مارهایی که بر دوش ضحاک روییده‌اند و نشان از مرگ‌آوری این حیوان برای جوانان ایران‌شهر دارند، در ادامه داستان آمده است که اگر ضحاک کشته یا زخمی شود، از تن او خرسفتران بیرون می‌ریزند و تمام جهان را پرمی‌کنند. برای همین است که آفریدون، ضحاک را اسیر می‌کند و او را نمی‌کشد. حالا متوجه می‌شوید که حتی در نقد فیلم خارجی نمی‌توان اساطیر ایران را نادیده گرفت و شاید این موضوع بهترین نمونه برای درک زشتی و پلیدی مار در فلیم سینمایی هری پاتر باشد.

در نقد فیلم هری پاتر باید به‌دقت توجه کنیم که مار محبوب و همراه همیشگی لورد ولردرمورت نامش نگینی است. این مار در هر کجا که حاضر می‌شود باید چند لحظه بعد شاهد مرگی هولناک باشیم، از مرگ دردناک سدریک، که به‌عنوان نقد فیلم هری پاتر و جام آتش می‌توانیم به آن اشاره کنیم تا آخرین سری فیلم‌های هری پاتر، یعنی یادگاران مرگ، که «نگینی» همواره همچون سایه‌ای از مرگ در کنار ارباب جادوهای تاریک حاضر است!

باید به این نکته اشاره کنیم که در این فیلم فهمیدن زبان مارها کاری بس خطرناک است و تنها جادوگرانی که قدرت بسیاری دارند و بخش تاریک درون آن‌ها فعال است می‌توانند از این ویژگی بهره‌مند باشند. البته هری پاتر نه از این بابت که جادوگری پلید است، بلکه از این جهت که بخشی از وجود ولولدرمورت درونش قرار گفته می‌تواند با مارها صحبت کند.

پشمالو؛ سگ هاگرید که از دریچه مخفی مراقبت می‌کند

هادس سربروس را به هاگرید سپرده است

در یونان باستان هر‌یک از خدایان حیوانی خاصی برای خود دارند که به‌نوعی توتم آن‌ها و تمامی کسانی که آن‌ها را می‌پرستیدند معرفی می‌شود! هادس خدای جهان مردگان است و سربروس سگ سه سری که متعلق به این خدا بود از دروازه ورودی ارواح در جهان مردگان پاسبانی می‌کند. روایتی یونانی که در کتاب «اساطیر جهان» اثر لاروس ذکر شده است نشان می‌دهد اورفئوس که به اورفه شهرت دارد در پی یافتن روح همسرش به جهان زیرین می‌رود.

اورفه با نواختن ساز، سربروس را خواب می‌کند تا از دروازه سرای مردگان بگذرد. با خواندن نقد فیلم سینمایی هری پاتر متوجه می‌شوید که پشمالو، سگ سه سری است که به هاگرید نگهبان هاگوارتز تعلق داشت. این سگ از دریچه‌ای مخفی پاسبانی می‌کند و هیچ‌کس قادر نیست از آن دریچه عبور کند؛ مگر این‌که پشمالو با صدای چنگی که در اتاقش قرار دارد به خواب رفته باشد! حالا ما باید این نوید را بدهیم که این وجه اشتراک با داستان اورفه در یونان باستان را فقط شمایی که نقد فیلم فیلم هری پاتر را خوانده‌اید می‌دانید!

اگر مایلید دربارۀ سربروس بیشتر بدانید، شما را به خواندن نقد فیلم هرکول و تقابل این قهرمان با سگ سه سر هادس دعوت می‌کنیم.

سنتوری که جان هری پاتر را نجات داد

نقد فیلم هری پاتر و محفل ققنوس، سنتورها هنوز زنده هستند

شاید برای شما دیدن حیوانی که نیم‌تنۀ انسان و پایین‌تنۀ اسب دارد کمی عجیب و غیرقابل‌باور باشد؛ اما در نقد فیلم Harry Potter and the Philosopher’s Stone و همچنین نقد فیلم هری پاتر و محفل ققنوس با موجودی با این ظاهر مواجه می‌شویم که «سنتور» نام دارد و در میان اساطیر ملت‌های باستان، به‌خصوص یونانیان، بسیار مهم است و نقش قابل‌توجهی را در روایت‌ها ایفا می‌کند.

اوید، نویسنده و پژوهشگر جهان اسطوره‌شناسی، در کتاب معروفش به نام «افسانه‌های دگردیسی» اشاره می‌کند که سنتورها موجوداتی با خرد کمتر نسبت‌به انسان‌ها هستند اما همواره قادرند به کمک خدایان یا انسان‌ها بیایند. از بخش‌های دیگر شخصیت سنتورها باید گفت که آن‌ها موجوداتی بسیار شلوغ و پرهرج‌ومرج هستند. از سنتورها در باورهای افلاطونی به کهن‌الگوی مهم انسان و اسب می‌رسیم که مفاهیم بسیاری را در‌بر‌دارد. تولد این موجودات به سه روایت ذکر شده است که ما در نقد فیلم هری پاتر هر‌سه روایت را برای شما نقل می‌کنیم.

1) روایت اول: سنتورها فرزندان ایکسیون، شاه تسالی و ابری به شکل هرا هستند.

2) روایت دوم: فرزندان سانیتوروس پسر آپولو و استیل بیا بودند.

3) روایت سوم: از رابطۀ سانتیروس با مادیانی حکایت می‌کند که فرزندان آنان سنتور متولد می‌شوند.

نقاشان و هنرمندان بسیاری به این موجودات توجه داشته‌اند؛ برای مثال، نقاش معرف «فیدیاس» در معبد پانتون تصویری از نبرد هرکول با سنتورها را کشیده است.

دانته در کتاب «کمدی الهی» سنتورها را در دوزخ نشان می‌دهد، اما ویژه‌ترین نقشی که از سنتورها دیده می‌شود در کتاب «ایلیاد» اثر هومر است. در این کتاب مشهور که بنیان اساطیر یونان باستان شناخته می‌شود، سنتوری به نام کایرون، خردمندترین سنتور است و آشیل، قهرمان معروف یونانی را پرورش می‌دهد. حالا در نقد و بررسی فیلم سینمایی هری پاتر می‌توانیم بگوییم در این فیلم ما سنتوری را می‌بینیم که شباهت بسیاری به کایرون دارد و با خرد و آگاهی از آینده به کمک قهرمان اصلی داستان یعنی هری پاتر می‌آید.

در سایت اهل سینما بخوانید: نقد سریال پیکی بلایندرز

تک‌شاخی که ولدرمورت آن را کشت تا از خونش تغذیه کند

خون تک‌شاخ یا آب حیات

تک‌شاخ‌ها، اسب‌هایی که امروز به نام یونیکورن شناخته می‌شوند، از دل داستان‌های اسطوره‌ای آمده‌اند. ما به شما مخاطبانی که با سایت نقد فلیم همراه هستید خواهیم گفت که در روایت‌های اساطیری، تک‌شاخ‌ها ریشه در اسطوره‌های ایران باستان دارند.

طرحی از اسب‌هایی که یک شاخ دارند بر دیوارۀ کاخ‌های دورۀ هخامنشیان دیده می‌شوند. برخی ‌ها معتقدند به دلیل این‌که تصویر این موجودات از نیم‌رخ رسم شده است یک شاخ دارند، اما باید به این نکته توجه کنید که آن‌ها به‌سادگی قادر بودند یک شاخ دیگر به سر اسب‌هایشان بیفزایند؛ دقیقاً همانطور که چهار پای این حیوان را به‌نمایش گذاشته‌اند و نیم‌رخ بودن آن اثری بر نشان دادن تمام اعضای آنان نداشته است.

نکتۀ بسیار مهم دیگر این است که در نقش‌های ایرانی، تک‌شاخ‌ها به رنگ‌های سفید و طلایی رسم شده‌اند؛ درست مانند آنچه در روایت‌های سایر ملت‌ها نقل می‌شود که این حیوانات در ابتدا طلایی و سپس به رنگ سفید رنگ درمی‌آیند و در مرحله بلوغ، خونشان به رنگ نقره‌ای دیده می‌شود. همان چیزی که در بررسی فیلم هری پاتر می‌بینیم که خون تک‌شاخ کشته‌شده به‌وسیله ولدرمورت نقره‌ای‌رنگ است. ما در نقد فیلم سیصد نشانۀ دیگری از نقش اسب در سینما را به شما معرفی کرده‌ایم.

نقش از اسب‌های تک‌شاخ در دوران هخامنشی

انسان‌ها همواره به جاودانگی و بی‌مرگی تمایل دارند؛ از گیل‌گمش، اولین اسطورۀ مکتوب جهان گرفته تا امروز؛ آدمی همچنان به‌دنبال راهی برای دوری از مرگ است. یکی از اکسیرهای جاودانگی علاوه‌بر چشمه آب حیات که شهرت بسیاری دارد، خوردن خون تک‌شاخ است که عمری بلندتر به انسان می‌دهد. در فیلم سینمایی هری پاتر ما شاهد این هستیم که ولدرمورت برای جلوگیری از مرگش خون تک‌شاخ‌ها می‌خورد تا بتواند زمان بیشتری را زنده بماند!

کج‌منقار، معروف‌ترین هیپوگریف

نقد فیلم هری پاتر و زندان آزکابان؛ کج‌منقار: نمادی از ممکن شدن هر ناممکن

پیش از این در سایر مقالات نقد اسطوره‌ای فیلم‌های سینمایی با شما دربارۀ موجودی به نام گریفین صحبت کرده‌ایم. گریفین یا شیردال موجودی افسانه‌ای است که در میان اساطیر ملت‌های مختلف جهان نقش پررنگی دارد. برای مثال، میزان اهمیت این موجود را می‌توان به‌راحتی در اساطیر ایران جست‌و‌جو کرد؛ تا حدی که گریفین‌ها را می‌توانید بر سرتون‌های تخت‌جمشید ببینید! حضور این حیوان به این باور برمی‌گردد که شیردال‌ها نگهبانان سرزمین هستند و نیروهای بد را دور می‌کنند.

اما در نقد فیلم هری پاتر و زندان آزکابان ما با کج‌منقار رو‌به‌رو می‌شویم که یک هیوگریف است؛ موجودی که از آمیزش یک شیردال و اسب زاده شد. در اساطیر، زایش یک هیوگریف امری دور از ذهن و غیر ممکن است! برای همین است که این موجودات‌ نادر مورد توجه هستند؛ از ین‌رو دامبلدور از هری پاتر و هرماینی می‌خواهد که تمام تلاششان را برای نجات کج‌منقار بکنند که این حیوان زنده بماند و می‌داند او در جایی دیگر به کمک ناجیان خود خواهد آمد.

ققنوس دامبلدور

نقد فیلم هری پاتر و تالار اسرار؛ ققنوس: پرنده‌ای که از دل خاکستر متولد می‌شود

یکی از بی‌نظیرترین حیوانات در جهان اساطیر که می‌توانیم از آن صحبت کنیم ققنوس است! پرنده‌ای که اگر درباره‌اش بدانید حتماً شما را شگفت‌زده می‌کند. در نقد فیلم هری پاتر و تالار اسرار ما به پرنده‌ای که ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد برمی‌خوریم. پرنده‌ای که از میان اساطیر ایران، یونان، روم، چین و مصر سر در آورده است و در میان تمامی این ملت‌ها جایگاه قابل‌ستایشی دارد.

اووید، نویسنده مطرح جهان، اشاره می‌کند که موجودات همه دچار تناسخ می‌شوند ولی فقط ققنوس است که اگر هزار بار دوباره متولد شود به سیمای اولیه خودش به جهان می‌آید! هرودوت، تاریخ‌نگار یونانی، بر این امر که ققنوس پرنده‌ای است که بدون آن که از ریاضیات دانشی داشته باشد، می‌تواند سال‌ها را دقیق شمارش کند.

جالب است بدانید یکی از امتیازهای مثبتی که می‌توانیم پس از تحلیل فیلم هری پاتر برای خلاقیت نویسنده و سازندگان این فیلم درنظر بگیریم استفاده درست از ویژگی‌هایی است که این پرنده دارد. برای مثال، ما می‌بینیم که دامبلدور پس از آن‌که ققنوسش در آتش خود می‌سوزد و باز زاده می‌شود، اشاره می‌کند که به کهولت سن رسیده و هنگام مرگش رسیده است. در جایی دیگر پس از آن‌که هری پاتر دفترچه تام ریدر را نابود می‌کند و زخم برمی‌دارد، ققنونس است که با اشکش باعث بهبود زخم‌های هری می‌شود و این یکی از توانایی‌های بی‌نظیری است که ققنوس‌ها دارند.

پری‌های دریایی در فیلم سینمایی هری پاتر

نقد فیلم هری پاتر و جام آتش؛ پری‌های دریایی: سیرن‌ها یا نموف‌ها؟

اولین تصور همۀ ما از پری‌های دریایی زنانی زیبایی هستند که بر سر راه دریانوردان در کنار آب‌ها نشسته‌اند و با آوازشان ملوانان را مست می‌کنند، اما حقیقت این است که در اساطیر، به‌خصوص اساطیر یونان باستان، پریان دریایی با نموف‎ها یا پری‌هایی که از جنس جن و فرشته هستند متفاوت‌اند. پری‌های دریایی در حقیقت سیرن‌ها بودند، زنانی که نیم‌تنه‌ای زیبا با دم ماهی دارند، اما بسیار فریبنده و مرگ‌بارند. در فیلم هری پاتر و جام آتش نیز می‌بینیم که هری پس از گذر از مرحله اژدها به عبور از میان پری‌های دریایی می‌رسد که باید از خشم، حمله و آواز فریبندۀ آن‌ها جان سالم به‌در ببرد. در این فیلم به‌خوبی به ویژگی پری‌های دریایی پرداخته شده است و در جای درستی نیز از آن استفاده کرده‌اند.

نکته جالی توجه یکی دیگر از اکسیرهای جاودانی است که آن را ترکیب اشک پری‌دریایی و آب حیات می‌دانند و در فیلم دزدان دریایی کارایب که در آینده به نقد آن می‌پردازیم، این روایت به‌خوبی به تصویر کشیده شده است.

پروفسور مگانوگول و پروفسور اسنیپ

جادوگران و دگردیسی؛ از پروفسور مگاندگول تا سیریوس بلک  

نکتۀ تازه‌ای که ما در یادداشتی بر فیلم سینمایی هری پاتر و سنگ جادو با شما در میان می‌گذاریم، یکی از مهارت‌هایی است که بدون‌شک جادوگران از اسطوره‌ها وام گرفته‌اند؛ این ویژگی آواتار‌پذیری یا دگردیسی است! آواتار‌پذیری یا دگردیسی به این معناست که آن‌ها این قابلیت را داشتند خود را به شکل‌های گوناگونی از حیوانات متفاوت مبدل کنند.

یک مثال از آواتارپذیری یا دگردیسی در فیلم هری‌پاتر برای شما می‌زنیم. پروفسور مگاندگول قادر است خودش را به گربه تبدیل کند و از نظر دور بماند؛ اما در قسمت‌های دیگر هری پاتر می‌بینیم سیریوس بلک، پدرخوانده هری پاتر، می‌تواند خودش را به سگی تبدیل کند و بی‌آن‌که کسی بداند در کنار هری حاضر باشد تا از او مراقبت کند. جادوگران نیز به موش، مبل، اردک و … تبدیل می‌شوند!

این ویژگیِ دگردیسیِ جادوگران را به دگردیسی خدایان نسبت می‌دهند. ما برای شناخت بیشتر این آواتارها، خواندن نقد فیلم الکساندر را به شما پیشنهاد می‌دهیم. بی‌‌شک شما با تماشای فیلم سینمایی الکساندر (اسکندر) و مطالعۀ نقد آن از شناخت این ویژگی‌های آواتارپذیری لذت خواهید برد. برای مثال، معروف‌ترین آواتارِ زئوس خدای خدایان، عقاب است. هرجا که عقابی بالای سر قهرمانی در پرواز باشد، این معنا را می‌رساند که زئوس از او حمایت می‌کند.

ریموس لوپین؛ یک گرگینه

هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند گرگینه‌ها افسانه هستند

در نقد فیلم هری پاتر باید حتماً به شخصیت محبوب ریموس لوپین اشاره می‌کردیم. اگرچه در نخستین حضور این شخصیت در فیلم هری پاتر و زندان آزکابان گمان می‌کنید که او بسیار بدجنس و نابودگر است، اما باید بدانید که لوپین یک گرگینه است و همین برای بی‌گناه شدن او کفایت می‌کند.

گرگینه‌ها در اصل انسان‌هایی هستند که بدون خواست خود و بی‌اختیار در شبی که ماه کامل می‌شود به موجوداتی با اندام گرگ‌نما تبدیل می‌شوند. پس از این تغییر تا رسیدن صبح، آن‌ها هیچ رحمی ندارند و درنده‌ترین موجود روی زمین رو‌به‌روی شما قرار می‌گیرد!

روایت‌های بسیار متقاوتی درباره به‌وجود آمدن گرگینه‌ها نقل شده است. از قدیمی‌ترین روایت‌ها که در درستی نقل آن شک‌هایی وجود دارد این است که ایشتار، خدای بین‌النهرینی، انکیدو را برای مبارزه با گیل‌گمش به گرگ تبدیل کرده است!

دومین روایت که اعتبار بسیاری دارد از دل اساطیر یونان بیرون می‌آید. گفته می‌شود که پادشاهی در شهر آرکادیا به نام لیکاوئن، زندگی می‌کرد و هر غریبه‌ای که پا به شهرش می‌گذاشت خوراک او و پسرانش می‌شد. روزی زئوس مهمان آن‌ها شد ولی به لطف یکی از پسران پادشاه که از کردار پدر و برادرانش بیزار بود از این امر آگاه شد. زئوس، لیکاوئن و سیزده پسرش را به گرگ‌نماهایی تبدیل کرد که درندگی‌ آن‌ها بی‌حدومرز بود و پس از آن در کوه و جنگل سرگردان شدند. در اساطیر سایر ملت‌ها نیز به‌روشنی از گرگینه‌ها نقل شده است.

اما باید بدانید که در ایران روستایی‌هایی از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب وجود دارند که معتقدند مردمانش یا به گرگ تبدیل می‌شوند یا دیوانی به شکل گرگینه‌ها در کوه‌هایشان ساکن است.

هاگرید؛ محبوب‌ترین غول‌پیکر دنیا

فقط کسی سنگ جادو را پیدا می‌کند که قصد استفاده از آن را نداشته باشد

در این مقاله از مجله هنری اهل سینما با شما درباره نقد فیلم سینمایی هری پاتر صحبت کردیم. قصد ما این بود که تمام نماد و نشانه‌های اسطوره‌ای را در تحلیل فیلم هری پاتر از ابتدا تا انتها برای شما آشکار کنیم. اما باید بدانید که تمام موجوداتی که از آنان نام برده‌ایم تمثیل هستند و نه یک نشانه ساده و همۀ آن‌ها استعاره‌هایی بودند که باید به‌خوبی علتشان را درک می‌کردیم. همانطور که پروفسور دامبلدور می‌گوید، باید بفهمیم قدرت حقیقی در قلب ماست و نیکی همواره بر بدی پیروز خواهد شد. ازاین‌رو هریک از موجودات اسطوره‌ای نشانی از خیر و شر را به همراه دارند که باید بدانیم با کدام هم‌سو و همراه باشیم تا به پیروزی و سعادت برسیم.

امیدواریم از خواندن نقد فیلم هری پاتر لذت برده باشید و با بررسی سایر فیلم‌های سینمایی از منظر اسطوره‌ای ما را همراهی کنید.